Lumasa

Lumasax pacha sarayir uywa, jamach'i, jan ukax aliwa. Nayra pachatpach awich achachilanakax lumasanakarjamaw sarayasipxiritayna.

Uywa lumasa

Qamaqi

Qamaqix uñch'ukisisinkiwa.

Mä qhananchir pachamaman uywapawa.

Aka qhananchirinakax nayrj pach achachilinakan amuyupawa kunjamatix jichha pachaprakiw lurasipki nayrj pachata. Jupanakan amtawinakapax sayt`ayanatak jan kuna pasañapataki kunjamatix jallus utji, lupi, juyphi, junk`ampi nakat ukhamarak satañ uksatuqinakaya UÑT`AYAWI: Qamaqix wali uñt`atawa markachirinakata patatuqin uksanakana aka uywax uñt`ayna pachamam uksa tuqita kunjamatix waxasiwip ist`asin yatxapxanawa kunas jutan uka .nayraqat phaxsin yapu lurawin uñch`ukipxwa qhanañchawi phaxsi ch`uqi satawi. Taqikunat sapa markan utki ukanakax qhanañchapxiwa taqikunat paskasp uksa tuqita, qamaqix ukhamarak uwij aychanak manq`iriwa.

Jamapax janq`uki ukhax qhanañchiwa pachamamax sumakiskarakiwa ukhamarak yapu lurawinakax sumakiskaniwa ukhamarak ch`uñu chawisa. Uqini ukhax qhanañcharakiwa janiw ancha sumakaniti jach`a pach ukharak jisk`a pacha Utjani ch`akanak ukax qhanañchiwa walja jisk`a uywanak uka taqi kast uywanakata. Jikjatasini puch ch`uñuta ukamarak jupha, siwara,ch`uq ukanakax qhanañchapxarakiwa pachax askikiniwa taqi kast yapuchawi nakataki. Sinti siwar sapax jikjatasini ukhax siwarax qhanañchakiwa uka maran siwaraki sum achurakispa.

Qamaqin awullitapa

Kunapachatix qamaqin awullawip ist`apki ukhax uñt`apxiwa kunayman kast amuyukwinaka jichhax unt`añaniwa akanaka. -Kuna pachatix qamaqix wali qhana waxasi jan jaychjasisa ukhax qhanañchstuwa pachamama wali kiskaniwa jallu pachana thayapachana ukhamarak suma achuqawinaka. -Kunapachatix qamaqix jaychjas ukhax qhanañcharakiwa m ajan suma mara juk`a jallumpiki wali thaya ukhamarak juyranakax janiw sum achupaskati.

Qalltat yupaychawit uka qhanañchirinkax jupanakakiw patapampan yatiyapxi ukhamat patapampanakan jupanakax amuyasipxana janiw qamaqipun yatiskapati pachatuqita waya uywanakaw yatiyir utjapxaraki .kunjamatix liq` liq` ukax uñtasakiw sarnaqapxana pachamama uksatuqina.sarnaqapxana. Ukhamarakiw jichha pachan janiw yaqhapxiti qhanañchir uywanakaru.