Kantuyu

Uñtatax aliq jichhu jichhukiw uñtasi, jak'at uñxatatakiw Kantuyux qhanäski.

Kantuyux jan sutin sullu jiwat wawanakamp rayun purit jiwat uywanakamp imañawjawa. Ukawjax qullu iraman p'ujru jichhu jichh taypin jiqxatasi, ukat janiw jach'äkarakiti, jisk'pachakiwa. Qallamarka ayllutx patak pä tunkan k'atanak sarañankiwa. Uka jak'anx janiw jaqix jakkiti, uka jak'anakarux urunakkiw uywa jark'ir anakipxiri. Ukat ukjamïpanx mäk'a chhijuniwa. Jararankhunakkiw jan jallük ukjax uka taypin jalanaqaskiri.

Kunats amstanki. Jan qullunkkasp ukax kunas kamachaspa. Kunats sullu wawanak imañatakikïpacha. Aka qhipha maranakanx ukawjarux usuchjasit jiwat wila wawanak apasipkakpachati. Taqi aka jiskt'anakax jaysäwinkamawa. Nayraqata, jan sutin jiwat wawanak imañax janiw aliqat qullu patankkiti, jan ukasti akkïrinakat uka alaxanki; kunapachati maynix usuchjasi, sullsu ukjaxa, jaqix qullurupiniw rispachäpxirïna, ukjaman jan walt'äwinakax jayankxañapataki.

Yuqall sullu jiwat wawatakix jisk'a arma, jisk'a yuku, jisk'a lampa, ukat jisk'a pikus ukjam jaytaniñarapiñ yatipxi.

Janïr rispachaykasax khitha (sultaru) ajlliñtakix yatiriruw kuka willtayapxirïtayna, janiw khitis sarakirikataynati, ukataw qalltasipkiritäna. Akanx jilïr irpirinakax janirakiw ukankapxirikataynati, juchachasirinakaw kunarus puriskirïtayna. Jupanakax phuqhak phuqhayapxirïtana. Ukat sullu wawatakjamaw kuna yänaksa, isinaksa wakt'ayapxiritäna; usuchjasit wawati yuqalläch ukaxa, jupanakax akjamanak wila jiwat wawa imat jak'arux uchaniwäpxiritayna: arma, yuku, piku, lampa, ukat juk'ampinakampi. Ukapachparakiw may maya jisk'a isinakx aparapipiñatayna, jan ukax kuna waxt'ayatas rispachayatas inamayaspawa. Aka phuqht'äwinakax jaqitakix lurañapinitaynawa, kunati jan ukjamäxasp ukax chhijchhiw sapa kuti yapu tukjir jutirïtayna. Ukat jan ukäk ukax kuna jan walt'äwinakas utjakirïtaynawa.

Imall wawa usuchjasitatak jaytanit jisk'a isinaka.

Jichhax imilläkiritakix ukjamarakiw yuqallatakjam lurapxirïtayna; mä arunakanx saraksnawa, jupanakax kunanakati warmix jakañatak munki, taqi ukanak wakthapiwayapxirïtayna, jisnawa tanka, chakitilla, phullu, manqhancha, urkhu ukat wiskhu. Ukjamarakiw jisk'a yänakap lurt'awayapxirïtayna, ukat jan lurañjama ukanakx alapxarakirïtaynawa. Ukanakax akkïrinakarakiwa: phukhu, chatu, yuru, wislla, kuchara, qapu ukat juk'ampinakampi. Uywäkiritakisti, chhuchhulli, p'iqi, ukakrak mä waxtäwimp jaytaniwayapxirïtayna.

Säwi

♦ "Janiw jisk'a yänakapax apnaqañas apaniñasa, rayuw arknaqasiri, jan ukax limpuw 
   mantasir siwa."

Taqi ukanakatpï kuns saraparjamapiniw phuqhapxirïtaynaxa, ukat jan chhijchhis rayus kutt'aniñapatakiw Kantuyux qullunkirïtaynaxa, kunatti uka alaxanx janiw kuna yapusa, jaqisa, uywas utjkiti. Justuruw kuna chhijchhis rayus tukuqañkam puriski. Ukat sipan aka qhipha maranakanx janiw nayrjam saräwinakar arkañ yatxapxiti. Jaqin amuyunakapax mayjt'atjamakïxiwa. Sañäni, kunapachati juchachasir utji ukjax ukjmakiw uñtxapxi. Kuns munañanakaparjamakiw qhipha waynäwirinakax lurañ munxapxasmächi.