Chinu yatiqäwi

De Wikipedia
(Redirigido desde «Kunats Chino Yatiqasipktana»)

Universidad Pública de El Alto ukan chinu aru yatiqañ qalltatat jichhakamax tunka mara jilaw mäkipawayxi. Nayrïr urunakax yatiqirinakax waljanipxayatänwa, alwankirinakamp jayp’unkirinakampix niya kimsaqallq tunkaniruw puripxayätana. Jiwasax jayp’uw jach’a mama yatichiri Jian Chen jupamp yatiqapxtana ukat masinakasax waljanirakiwa.

Nayrïr mara[trukaña | chimp askichaña]

Nayrïr yatiqäw urunakax janiw chinu yatiqañax ancha ch’amjam amuyaskänti, kunatti niya kastillanukaspas ukjamaw qillqasipkayätana, sañäni:

Nayrïr urunakax chinu yatiqäwinakax akjamänwa
  • Chinu: Nǐ hǎo!
  • Aymara: ¡Kamisaki!

Aka aru jasakpin yatintapxayätana, arsuñakiw mä juk’it ch’amäna kunatti jiskharpayaña, jisk’at arsusin jach’ar tukuyaña, ukjamanakaw utjäna. Ukat suxtïr t'aqat “caracteres” ukanak qillqt’añ qalltxapxayatäna. Kunapachati yatichirix qillqañ pirqar ‘karaktiran trasunakap’ qillqkatañ qalltkän ukjaxa, nayax muspatakiw jan ch’ipxtas unch’ukxayäta, niya ukapachparakiw yaqha yatiqir masinakax amuyasipxäna.

Ukat chinu qillqa pankar qillqaqasxañax wali ch’amänwa. Urut urutjamaw ukar jichunuqtxapxayatäna. Sapa yatiqäwin tunka phisqhani, jan ukax kimsa tunka jila aru yatiqapxayätana. Ukatakix pachaw wali munasïna.

Payïr mara[trukaña | chimp askichaña]

Maymarat jichhürkamax 37 t'aqa tukuwayapxtana. Chiqas taqi ukax janiw inamayäkiti, chinu arut kunayman yatiqawayaptana, sakiñäni: Chinunakax jaqin luratanakapatas yänakatas ukat yaqhanakampit uñaqasaw qillqanak sapa arutak uñstayapxirïtayna. Akatuqit sumpach amuyañatakix akkïr uñanchaw utjistu:

Chinu qillqañ yatiqkasa

Akjan janiw kuna pantasiñas utjkiti, amuyunakax qhanaskiwa. Uka chinu qillqax niyapiniw jamuqapamp kikipt'i, zǐ saw arsusi ukat aymaranx wawa sañ muni. Akampix sum suma chinu qillqt’añtuqit amuyxtana. Jichhax jan taqpach yatkstan ukasa, wakiskiri ukanak uñt’xtanwa, ukampix kawkjans jasak yaqhanakampix aruskipxapxañäni.

Wakiskir luräwinaka[trukaña | chimp askichaña]

Niya pä maran kimsa wakiskir luräwiw utjawayistu, ukanaksti, akjamarak lurt’awayapxtana: mä urux palitunakamp manq’añ yant’apxtana, ukax jiwasatak wali mayjaw amuyasi ukat janirakiw ukanakamp manq’añax walt’asiñjamäkiti. Ukat mä qawqha urunakjarux pinsilampiw janq’u laphinakar qillqapxtana, antisins ukaw jan ancha ch’amäkiti. Maña katjatat yatiqañax jasakiwa.

Ukar phuqhacht’añatakix jilata Victor juparuw jiskt’añäni. Jilata, jumatak Chino yatiqäwinakax kumjamakisa:

Chinux mayjxampiniw nätak amuyasi, ukat qillqapa mayjatapat yatiqañatakix askpach ch’ama tukuñawa, ukjamarus jichhax chinu yatiqañax wali munatäxiwa, kunatti niya walja yatintañ utanakan yatichasxi. Nayax yatiqatax aka uraqpachar puriyistaspa uk munta, kunatti jichha urunakax Chinan jil qhipa tiknulujiyanakax lurasxi.

Me parece que el chino es un idioma totalmente diferente, al tener una escritura diferente es necesario más esfuerzo para su aprendizaje, además, actualmente está en auge, puesto que se está enseñando en varios institutos y en universidades. Espero que el aprendizaje de este idioma sea un vehículo más para poder integrarnos con el mundo, ya que actualmente en China se produce muchas de las nuevas tecnologías.

Ukjar kullaka Ruth juparakiw akatuqit juk’amp qhanancht’istani. Kullaka, chinu yatiqäwinakamat arxayt’apxita:

A mi parecer el idioma chino mandarín, después del idioma inglés, es uno de los idiomas extranjeros más hablados en el mundo; yo elegí aprender este idioma porque primero, creo que el chino es uno de los idiomas más antiguos en la historia, incluso más antigua que el japonés o coreano, segundo, porque quería conocer más acerca de la cultura asiática, su educación y tradiciones a través de una nativa, la que fue mi maestra, además pienso que con una nativa se aprende mejor, por último pienso que el chino en el futuro será un idioma global y tan requerido como el inglés en el campo laboral y comercial.

Inklisxaruxa, nayatakix chinu mantarinax aka uraqpachan wali arsutawa; nayax aka aru yatiqañ amtasta kunatti nayraqataxa, amuytwa, chinux nayratpach juti, yamas japunisa jan ukax kuriyanu ukanakat sipan askpach nayrjamawa, ukjaruxa, chinankir yatichirtuqiw asiankir saräwinakapxatas yatichäwipatas ukanakat juk’amp yatiñ munayäta, ukjamarus mä jisk’atpach chinu arsurimpix sumpachaw yatiqasismächi, qhipharux chinux jichh aka uraqpachankaniwa ukat irnaqañampitak alakip lurañampitakix inklisjam wali munatäniwa.

Suyt’äwinaka[trukaña | chimp askichaña]

Jakäwix marat maratjamaw mayjt'aski. Amuyatax chinux inklisarjamakiw jikxatañ munxasmächi, kunatti jaqipax aka uraqpachatakiw kunayman qhipha uñstayat yänak arupamp qillqxatat lurxapxi. Aka qhipha maranakax chinunakan lurat yänakakiw kawkjans uñstaskasmächi, nayrïr maranakax janjamakiw Bolivia markan jila kullakanakax anch China markan lurat yänak munapxirïkiti. Jupanakax luratanakapax janiw ancha kusäkiti sakiw sapxirïna. Antisins Japun markan lurata ukanak wal munapxirïna. Jichhax janiw anch ukjamäxiti, juk’at juk’at lup’ïwinakap mayjt’ayxapxi.

Inklisamp chinumpi[trukaña | chimp askichaña]

Yaqhip wali yatxatatanakax sapxiwa, akat mä tunka mararu, jan ukax tunka phisqhan mararux chinuw nayrankani. Sumpach amuyt’añ sipan ukax chiqakjamakiskiwa kunatti jupanakax qullqinitakjam jan qullqinitakjamaw may maya yänak lurt’apxi, ukat uka chikarakiw arupax nayrar wali ch’amamp sartaski.

Ukanak uñjasin wali lup’iñjamawa, ukat jiwasax mä yatichäw apsuñasapiniwa, janiw aliq ukjamak qhiphaqtksnati. Ukjamakiskañän ukaxa, janjakiw jichh kawksarus unxtasiñ atkañäniti. Akampix sañ muntanwa, kunawsati chinu jan ukax yaqha aru yatiqktan ukjaxa, jiwaspachaw ispijut uñkatasiñasa, ukat jiskt’asipxañasawa: khithïptansa, kawkjats jutapxtana, kawkïris arusaxa, kuns ukatak lurasktana ukat juk’ampinakampi.

Pankanaka[trukaña | chimp askichaña]

  • Ciruela Alférez Juan J. (2003). El chino de hoy. Universidad de Granada.
  • Peng, Tan H. (1986). Fun with Chinese Characters. Federal publications.