Radoje Domanović

De Wikipedia
Radoje Domanović

Radoje Domanović (16 febreruta 1873 – 17 agustuta 1908) Sirwiya markata qillqiri, yatiyäwiri, yatichirirakiwa, jach’a sutini qillqatanakapata.[1]

Aywitatañata amtaña[trukaña | chimp askichaña]

Radoje Domanović Ovsište aylluna chika Sirwiya markana wawachatawa, aylluna yatichiri wawapa ukampinsa sarxatayiri Miloš Domanović, Persida Cukić ukhamaraki, Pavle Cukić wilamasipawa, mä militaranakana p’iqtiri mayïrimpi payïrimpi Sirwiyana sartasiñapa. Jisk’a llukalla pachana ayllu Jarušice Kragujevac jak’ana jakasirixa, ukana yatiqañapa qalltawixa, jupa Kragujevac yatichawina tukuwixa, ukampinsa Belgrado jach’a yatiñ utana yatiqawixa philusufia ulaqasina, ukana yatiqawixa sirwiyana arupa nayra sirwiyamarka kamañapampi.

1895 marana, Domanović mayïri irnaqawipa qalltawix, yatichiri Pirot ukana, Sirwiya mayasa aynachana, uraqi jichhaqi Otomano Suyuta qhispisiwixa. Pirot ukana, jupa Jaša Prodanović uñt’asiwitanawa (1867–1948), activistaraki yatichiriraki yanapasina jupan pulitika amuytawinakapa. Ukjana warmiparu uñst’awirakiwa, Natalija Raketić (1875–1939), t’aqhi yatiñ utana yatichiri Sremski Karlovci uraqita purita, Natalija walipuni yanaptawixa thijwa jisk’a jakawipana, kititakiru kimsa wawachawixa.

Partido Radical del Pueblo upusisiuna mantasina, jupa markamasipi mallku Obrenović uñisiñaru mantaniwixa, akhama 1895 marana Vranje uraqiru purintawixa, ukhamaxa 1896 marana Leskovac uraqiru purintawixa. Domanović ana qillsuña yatiqañapa qalltawix yatichiri urunakapana yatiñ utana, mayïri pankapa qillqata 1895 marana apsuniwixa, qhipata 1898 mayïri uñt’ata gobierno kutipasina, warmipampi jupampi khitarpayasiwixa, ukhama Domanović wilamasinakampi Belgrado markaru sarxatawixa.

Belgrado uraqiru purisina qillqiri irnaqawiru qalltaniwixa yaqha qillqirinakampi sapa simana jisk’a pankanaka “Warawara” sutichata yaqharaki “Eco” sutichayata pulitiku uñthapisita. Uka pacha satirico (jununtaña qillqawi) pankanakapa qillqaña qallantawixa “Saxra” ukhampacha “Chuyma ch’allxtayanaka quipaqayaña” satata. Radoje uñst’ata jilantawixa qillqasina “P’iqinchiri” pankaxa (1901) ukxamarusa “Llunkumarka” (1902), aka pankana jan axsarampi qillqanuwixa k’arinaka puraparu ajanuninakaru markachirinakata.

Golpe de estado qhipata Aleksandar Obrenović jaqsuñata 1903 marana, walipuni uñst’ata, Domanović katuqawixa Ministro de Educacionataki, machaqa markachiri Alimaña markaru yatichsuwisiñataki marpacha khitanuwixa, München uraqiru. Sirwiya markaru kutintaxatasina, Radoje llakita tumpasiwixa markachawi niya kikipakiskanatawa. Ukhamaxa qalltawixa apsuri jupankiri jisk’a pankapa sapa simanana “Stradija” (Llunkumarka) sutichayata, ukana qallantawirakiwa k’umiña uka aynacht’awi machaqa markachirinakata, ukampinsa aka qillqawinaka janiw nayrïri ukhama uñst’ataru purintawixa.

Radoje Domanović 1908 marana llump’aqa 17 chika aruna ch’axtani chhaqhawixa, 35 phuqhata marampi, walja maranakampi tuberculusis ukahmarusa neomonia usumpi sarnakasina. Amay imatatawa Belgrado nuevo cementerio. Qhipïri qillqawinakapa Nayrïri Jach’a awqasiña chhaqhawixa. Wakisiri ch’amampi janiw atipasiwix fuerzas reaccionarianakampi ch’khipuniwa, jupan sutipa wali uñkatatawa aski qillqiri Sirwiya markana siglo XX qallasina.[1]

Pankanakapa[trukaña | chimp askichaña]

Radoje Domanović wali sutiyata panakanakapa akanakawa:

  • Chuyma ch’allxtayanaka quipaqayaña, 1898
  • Jiwata umapacha, 1902
  • Llunkumarka, 1902
  • Marko mallku Sirwiya markata jaqinakana payiri kutiwa, 1901
  • Mä amuytawi Sirwiya markata turuta, 1902
  • P’iqinchiri, 1901
  • Saxra, 1898

Kawkit waruqt’atasa[trukaña | chimp askichaña]

  1. 1,0 1,1 Proyecto “Radoje Domanović”

Juk’amp jach’aq’achxat yatiyäwinaka[trukaña | chimp askichaña]

Radoje Domanović phuqhata pankanaka